恺撒《高卢战记》

第12课　恺撒《高卢战记》

出身于罗马贵族的恺撒（Gaius Julius Caesar，公元前100—前44年）曾在高卢（今法国）当过几年总督，他率领罗马军队征服了当地的原住民部落，巩固了罗马对高卢地区的统治。他的名著《高卢战记》（De bello gallico）被视为独特而重要的历史资料，语言简明精确。学习拉丁语的欧洲学生几乎都要翻译《高卢战记》第一卷中的部分段落。在这一卷中，恺撒力图说明他率领军队征服高卢的合理性，还描述了罗马军队如何建造了一座跨越莱茵河的大桥，不仅令读者佩服罗马人的建筑水平，也显示出作者敏于观察和出色的表达能力。

De bello gallico Ⅰ 1

[1] Gallia est omnis divisa in partes tres,

arum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani,

tertiam, qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur.

Hi omnes lingua, institutibus, legibus inter se differunt.

Gallos ab Aquitanis Garunna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit.

Horum omnium fortissimi sunt Belgae,

propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt,

minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea,

quae ad effeminandos animos pertinent, important,

proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt,

quibuscum continenter bellum gerunt.

Qua de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt,

quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt,

cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt.

[2] Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix.　　Is M. Messala, M. Pisone consulibus regni cupiditate inductus

coniurationem fecit et civitati persuasit,

ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent:

Perfacile esse, cum virtute omnibus praestarent, totius Galliae imperio potiri.

词　汇

Gallia, -ae, f 高卢（地名）　　Galli, -orum, m, pl 高卢人　　divisus 分开的，源自 divido, -dere incolo, -ere 居住　　Belgae, -arum, m, pl 比利时人　　Aquitani, -orum, m, pl 阿基坦人　　Celtae, -arum, m, pl 凯尔特人　　institutum, -i, n 规定，习俗，复数夺格 institutis 或 institutibus　　flumen, -inis, n 河流　　Garunna, Matrona, Sequana 河流名称　　propterea quod 因为　　cultus, -us, m 文化，文明　　humanitas, -atis, f 人性，文化，修养　　absum, abesse 离开，远离　　minime 最少　　mercator, -oris, m 商人　　commeo, -are 来回去　　effemino, -are 软化，女性化　　pertineo, -ere 涉及到，导致　　proximus, -a, -um 最近的　　Germani, -orum, m 日耳曼人　　Rhenus, -i, m 莱茵河　　continenter 不断地　　bellum gero, -ere 打仗　　qua de causa 因此　　Helvetii, -orum, m 瑞士人　　praecedo, -ere 超过　　cotidianus, -a, -um 每天的　　proelum, -i, n 交战，战役　　prohibeo, -ere 抵御，不让进入　　finis, -is, m 边界　　nobilis, -e 有名的　　dives, -itis 富裕的，ditissimus 是最高级　　M. Messala, M. Pisone consulibus（夺格）：当某某任执政官时　　induco, -ere 引起，推动　　cupiditas regni 对于政权的渴望　　coniuratio, -onis, f 起义，阴谋　　persuadeo, -ere, -suasi 劝服，说服　　copia, -orum, n 财产，武器　　perfacilis, -e 相当容易，很容易　　imperio potior 掌握政权

[7] Caesari cum id nuntiatum esset,

eos per provinciam nostram iter facere conari,

maturat ab urbe profisci

et quam maximis potest itineribus in Galliam ulteriorem contendit

et ad Genavam pervenit.

Provinciae toti quam maximum potest militum numerum imperat

(erat omnino in Gallia ulteriore legio una),

pontem, qui erat ad Genavam, iubet rescindi.

Ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt,

legatos ad eum mittunt nobilissimos civitatis [ ], qui dicerent:

sibi esse in animo sine ullo maleficio iter per provinciam facere,

propterea quod aliud iter haberent nullum;

rogare, ut eius voluntate id sibi facere liceat.

Caesar, quod memoria tenebat L. Cassium consulem occisum

exercitumque eius ab Helvetiis pulsum et sub iugum missum,

concedendum non putabat;

neque homines inimico animo data facultate per provinciam itineris faciendi

temperaturos ab iniuria et maleficio existimabat.

词　汇

nuntio, -are 报告　　iter facere走路　　conor, -ari 尝试　　maturo, -are 迅速做某事　　proficiscor, -sci 起程，出发　　quam maximis potest itineribus 以尽可能快的路程：iter, itineris, n 道路，指军队一天能走的路　　Gallia ulterior 外高卢，指阿尔卑斯山脉以北的高卢地区　　contendo, -ere 努力做，快去　　Genava, -ae, f 日内瓦（地名）　　pervenio, -ire 来到　　miles, -itis, m 士兵　　impero, -are 指导，统治　　legio, -onis, f 罗马兵团，约有4000到5000名士兵　　pons, -ntis, m 桥　　rescindo, -ere 取消，毁灭　　adventus, -us, m 来临，到来　　aliquem certiorem facere 通知某人，使某人知道　　legatus, -i, m 使者　　sine ullo maleficio 不做任何坏事　　rogare, ut... liceat 问，他是否允许　　memoria tenere 记得，回忆　　occido, -ere 杀死　　exercitus, -us, m 军队　　pello, -ere, pepuli, pulsus 推动，驱逐，打　　iugum, -i, n 轭　　sub iugum mittere 克服，征服　　concedo, -ere 让步，允许　　puto, -are 想，认为　　tempero, -are 控制自己，克己，temperaturus 是未来时分词　　neque existimabat homines temperaturos ab iniuria et maleficio [esse]：（宾格和不定式）他认为，人们将会做坏事…

De bello gallico Ⅳ 17（恺撒第一次渡过莱茵河）

Caesar his de causis, quas commemoravi, Rhenum transire decreverat

Sed navibus transire neque satis tutum esse arbitrabatur

neque suae neque populi Romani dignitatis esse statuebat.

Itaque, etsi summa difficultas faciendi pontis proponebatur

propter latitudinem, rapiditatem altitudinemque fluminis,

tamen id sibi contendendum aut aliter non traducendum exercitum existimabat.

Rationem pontis hanc instituit: Tigna bina sesquipedalia, paulum ab imo praeacuta,

dimensa ad altitudinem fluminis, intervallo pedem duorum inter se iungebat.

Haec cum machinationibus immissa in flumen defixerat festucisque adegerat,

non sublicae modo derecte ad perpendiculum,

sed prone ac fastigate, ut secundum naturam fluminis procumberent,

his item contraria duo ad eundem modum iuncta intervallo pedum quadragenum

ab inferiore parte contra vim atque impetum fluminis conversa statuebat.

词　汇

his de causis（＝ de his causis）由于这些原因　　commemorare 提起，回忆　　transeo, -ire 穿过，渡过　　decerno, -ere, -crevi, -cretus 决定　　navis, -is, f 船　　arbitror, -ari 认为　　statuo, -ere 认为，想，认定　　summa difficultas proponebatur 非常大的困难出现了　　latitudo, -inis, f 宽度　　rapiditas, -atis, f 速度　　altitudo, -inis, f 高度，深度　　id sibi contendendum existimabat 他认为自己应该去做这个　　ratio, -onis, f 计划，思想，想法　　instituo, -ere 规定，安排，组织　　tignum, -i, n 梁椽，木梁　　bini, -ae, -a 双的，每两个　　sesquipedalis 源自　　sesquipes, -edis 一尺半，约40到45厘米厚　　ab imo praeacuta 头削尖的　　dimensus 源自 dimetior, -iri, dimensus sum 衡量　　intervallum, -i, n 间隔，空间　　iungo, -ere 联结　　machinatio, -onis, f 机械（起重机）　　immitto, -ere 送进去，放入　　defigo, -ere, -fixi 插入，栽植　　festuca, -ae, f 木棍　　adigo, -ere, -egi 打进去　　sublica, -ae, f 桥墩　　derecte ad perpendiculum 竖的，竖立的　　prone ac fastigate 有倾向的，倾斜的　　procumbo, -ere 弯腰，倾斜　　contrarius, -a, -um 对立的，对面的　　quadrageni, -ae, -a 四十个　　inferior pars 下游部分，下面的　　impetus, -us, m 冲击的力量　　conversus, -a, -um 转过来的，对立的